Topraksız tarım nedir? Katı ortam kültürü. Substrat agregat kültürü. Hidroponik sistemler. Topraksız tarım sistemleri. Topraksız bitki.
Topraksız Tarım yazımızda bahsettiğimiz yöntemlerden ana başlık altında incelediğimiz sistemlerden birisi, yazımızdaki Hidroponik Sistem idi. Diğer bir yöntem ise katı ortam kültürü yani substrat (agregat) ortamında yetiştirme şekli.
Katı ortam kültüründe sınıflandırma genel olarak kullanılan substrat çeşidine ve bu substratların koyuldukları yere göre sınıflandırılır.
AGREGAT (SUBSTRAT) SİSTEMLER NEDİR?
Katı ortam kültürü için tekne, saksı gibi kaplarda yapılan yetiştiricilik, bu kaplara doldurulan organik veya inorganik yapıdaki malzemelere ekilen bitkiler ile yapılır.
Hazırlanan besin çözeltileri bu bitkilere damlama, yağmurlama sulama gibi yöntemler ile substratlar (organik veya inorganik madde yapısındaki) aracılığıyla verilir.
Topraksız tarım yetiştiriciliğinde bu yöntem için seçilecek olan malzemelerin;
- Su ve hava tutma kapasitelerinin iyi
- Esnek
- Gevrek
- Kolay drene edilebilir
- Hastalık, zararlı mikroorganizma, toksin madde… vb. arındırılmış
Özelliklerde olması beklenmektedir.
Temel özellik; toprak kullanılmayan bu sistemlerde yetiştirilecek olan bitkilerin köklerine yeterli besini içeren çözeltileri ulaştırmaktır.
Hazırlanacak çözeltilerin özellikleri yetiştirilecek bitki türüne göre değişiklik gösterecektir. Çözelti için önemli olan bir diğer husus ise pH ve EC (elektriksel iletkenlik) özelliklerinin düzenlenip denetlenmesidir.
KATI ORTAM SİSTEM ÇEŞİTLERİ
Substratlı sistemler ana başlık altında açık ve kapalı sistemler şeklinde incelenebilir.
AÇIK SİSTEMLER
Besin çözeltisinin bitki köklerine pompalandığı sistemlerdir. Fazla olan besin çözeltisi toplama tanklarına gönderilir ve pH, EC değerleri incelenip tekrar sisteme verilir.
Açık sistemler ise;
Kanallı Kültür:
Genelde, 15-20cm. derinlik, 30-120cm genişlik, %1-2 eğim ve değişken boyda hazırlanır. Yetiştirme ortamı için; torf, talaş, perlit, hindistan cevizi tozu gibi malzeme veya karışımlar kullanılabilir.
Torba Kültürü:
Yetiştirilmek istenen bitkiler substrat (agregat) ile doldurulmuş torbalara konulur. EN çok tercih edilen substratlar %60 torf, %20 vermikülit ve %20 perlit şeklindedir. pH dengesi ise 5.2-5.6 arasında tutulur. Yatay ve dikey torba kültürü olarak kendi içinde iki gruba ayrılır.
Kaya Yünü Kültürü:
Kuruluşu oldukça basit ve ucuz bir yöntemdir. En iyi kaya yünü saf bazaltik kayadan elde edilmiş olandır. Bu ortamda gelişen bitkiler, kaya yününden çözeltiyi çekerek beslenirler.
Kum Kültürü:
Saf suyun yerine temiz dere kumunun kullanılması ve makro, mikro elementlerin solüsyon şeklinde verilmesine dayanan yöntemdir.
Perlit:
Biyolojik olarak steril, volkanik kökenli, bir maddedir. Serbest drenaj özelliği ile hava kapasitesinin iyi olmasını sağlar. Kimyasal ve fiziksel özellikleri dolayısıyla tek başına yetiştirme ortamı olarak kullanılabildiği gibi diğer maddelerle de karıştırılarak kullanılabilir.
KAPALI SİSTEMLER
Kapalı sistemde kullanılan besin çözeltisi sadece bir kere kullanılıp dolaştırılmadan yenisi ile değiştirilir. Kapalı sistemin kullanılmasının bir amacı yayılabilecek hastalıkları engellemektir. Dezavantajı sulama ile aktarılan gübrenin bir kısmının atılmasıdır.
Kapalı Sistemler ise;
Çakıl:
Besin çözeltisi yatakları, besi ortamının yüzeyinde yaklaşık 2cm yüksekliğinde göllendirilir. Damlama sulama yöntemi kullanılır. Bir zaman ayarlayıcı ile kontrol edilen sistem tanktan beslenir ve aşırı iri kumlar pompa yardımıyla ıslatılır.
Kaya Yünü veya NFT:
Üstünde yetiştirilen bitkiler bulunan ufak kaya yünü yastıkları, dolaştırılan besin çözeltisinin bulunduğu kanallara konulur. İki sistemin bir arada olduğu bu durumda pompa arızası gibi sebeplerle bitki gelişiminde sorunlar oluşabilir. Kaya yünü açık ve kapalı sistemlerde kullanılabilir.
AGREGAT SİSTEMİN AVANTAJLARI
- Sterilizasyon kolaydır.
- Tüm bitkilere eşit oran ve miktarda su ve besin verilebilir.
- Su ile karışan besin ile gübrelemeye gerek duyulmaz, su tasarrufu sağlar.
- Rüzgârla taşınan yabancı ot ve tohum sorunu minimuma indirilir.
- Toprak işleme ve çapalama sorunları olmaz.
- Otomasyona uygundur, bitkiler su stresi yaşamaz, besin dozları ayarlanabilir.
AGREGAT SİSTEMİN DEZAVANTAJLARI
- İlk maliyet topraklı tarıma göre yüksektir.
- Elektrik kesintisi gibi sorunlar yaşanmamalıdır.
- Mevsim geçişlerinde bitki kök bölgelerinde sıcaklık yükselebilir, önlem alınmalıdır.
- Temiz ve özenli çalışma gerektirir ortaya çıkabilecek kök hastalıkları diğer bitkilere bulaşabilir.
Bitki Yetiştirme Ortamında Kullanılan Organik Madde Çeşitleri
| Mantar Kompostu | Ticari mantar üretimi yapılan yerlerde bolca bulunabilir. Azot, amonyak, çözünebilir tuz yönünden zengindir. |
| Ağaç Kabukları | Orman sanayisinin yan ürünüdür. Torf yerine kullanılabilir azot eksiğine karşı ilave azot kullanılmalıdır. |
| Ahır Gübresi | Dezenfeksiyon açısından dezavantajlıdır. Hem maliyeti arttırır hem dezenfeksiyon sırasında toksik madde oluşturur. Protein ve azot yönünden zengindir. |
| Yer Fıstığı Kabukları | Yer fıstığı yetiştirilen yörelerde, torfa katılarak genelde kullanılır. |
| Sap Saman | Buğday, yulaf samanları su tutumu açısından torfa göre daha iyidir. |
| Talaş | Ormanlık yörelerde bol ve ucuz olarak sağlanabilir ancak bitkilere toksik madde oluşturması ve azot eksikliği gibi 2 önemli dezavantajı vardır. |
| Hindistan Cevizi Lifi Tozu | H.Cevizi kabuğu liflerinin işlenmesi esnasında oluşan küçük boyutlu lif ve partiküller. |
| Torf | Bitkisel kalıntıların birikimiyle oluşan jeolojik bir malzemedir. |
Bitki Yetiştirme Ortamında Kullanılan İnorganik Madde Çeşitleri
| Vermikulit | Yüksek su tutma kapasitesine sahiptir. Sıkıştırılmadan kullanılmalıdır. Tazeyken sterildir. Uzun süreli kullanımlarda çamurlaşma görülür. |
| Kaya Yünü | Yetiştirilecek olan bitki çeşidine göre farklı boyutlarda üretilir. Oldukça hafiftir, parçalanmaya dayanıklıdır, hava ve su tutma kapasitesi yüksektir. |
| Perlit | Yeterli su tutma kapasitesi ve yüksek hava tutma kapasitesine sahiptir. pH değerleri kolay ayarlanabilir. Isı geçirgenliği düşükütür. |
| Ponza | Volkanik kökenlidir. Sünger taşı olarak da bilinir. Hava kapasitesi oldukça yüksektir. |
| Kum – Çakıl | Genelde diğer organik malzemelere karıştırılarak kullanılır. Su tutma kapasitesi ve havalandırma özelliği kullanılan malzemenin çapına göre değişir. |
| Yanmış Kil | Fazlaca su ve besin maddesi tutabilir. Yüksek oranda katyon kapasitesine sahiptir. |
Topraksız Tarım yazımız.
Hidroponik Sistem yazımız.
